سردخانه های صنعتی
سردخانه ها از قرن نوزدهم میلادی وجود دارند در زمان گذشته سردخانه ها بیشتر به شکل یخچال هایی با محفظه کوچک ساخته می شدند که به سرمایش زیادی نیاز داشتند اما این روزها سردخانه های صنعتی در مساحت های چند هزار متری ساخته می شوند که مناسب برای حفظ و نگهداری انواع مواد غذایی، مواد دارویی، محصولات کشاورزی و... هستند.
سردخانه چیست؟
منظور از سردخانه، محلی است که در آن سرمای زیادی تولید شده و مناسب برای نگهداری مواد فساد پذیر می باشد. این مواد اغلب شامل محصولات کشاورزی و پروتئینی و محصولات غذایی و محصولات دارویی می شود اما ممکن است در صنایع شیمیایی و نظامی هم به آن نیاز باشد.
سردخانه صنعتی به دو صورت ثابت و متحرک قابل طراحی است.
سردخانه متحرک یا قابل حمل
گاهی اوقات بعضی از سردخانه ها به صورت متحرک تولید می شوند که در یک واحد کانتین نصب شده و قابل جابجایی هستند.
سردخانه ثابت
سردخانه ثابت به شکل انباری یا ساختمانی طراحی شده اند و تجهیزات لازم جهت راه اندازی آن در اتاقکی نصب می شود که این تجهیزات در کنار هم وظیفه کاهش دما را بر عهده دارند.
به طور کلی سردخانه ها در چهار دسته گنجانده می شوند:
- سردخانه های خانگی یا همان یخچال و فریزر ها
- سردخانه های تجاری که در فروشگاههای زنجیرهای به منظور انبار گردانی استفاده می شوند
- سردخانه های صنعتی که در صنایع مختلف برای جلوگیری از فساد محصولات غذایی استفاده می شوند.
- سردخانه های فروشگاهی که به نام یخچال های فروشگاهی در ذهن عموم جا افتاده اند.
با پیشرفت علم امروزه صنایع سرمایشی یا همان سردخانه ها در مساحت های متفاوت با کاربردهای مختلف ساخته می شوند.
۱. سردخانه بالای صفر
سردخانه های کوتاه مدت یا بلند مدت را سردخانه بالای صفر می نامند.
دمای نگهداری این سردخانه از +۱ تا +۴ درجه می باشد.
در این سردخانه های بالای صفر محصولات به سرعت جا به جا و تعویض می شوند و بر اساس نوع محصول نهایت تا ۱۵ روز قابل نگهداری هستند.
محصولات قابل نگهداری در سردخانه های بالای صفر شامل:
میوه، سبزیجات، صیفی جات، مواد لبنی، گل و گیاه، دارو و... می باشد.
۲. سردخانه زیر صفر
سردخانه انجماد را زیر صفر می گویند، دمای این سردخانه ها بین منفی ۱۲ تا منفی ۲۳ درجه می باشد.
محصولات قابل نگهداری در این سرد خانه ها شامل:
گوشت منجمد، مرغ منجمد، ماهی منجمد، صیفی جات منجمد، سبزیجات منجمد و... می باشد.
۳. سردخانه دو مداره
سردخانه دو مداره دارای هر دو حالت زیر صفر و بالای صفر می باشد.
در این سردخانه ها بسته به نیاز می توان عملکرد سردخانه را تنظیم کرد متن برای سرمای زیر صفر یا بالای صفر بهره برد.
نکته مهم در استفاده از طرف خانههای دو مداره این است که در هر بار تنظیم مجدد ما باید سردخانه تخلیه کامل شود و دیواره های آن ضد عفونی شود که باعث ایجاد پوسیدگی و بوی نامطبوع در آن نشود.
از سردخانه صنعتی به طور گسترده در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد و باغداران تجارت کنندگان و تولیدکنندگان از آن استفاده می کنند. هدف اصلی از به کارگیری سرطان ها نگهداری کوتاه مدت یا طولانی مدت از مواد غذایی و محصولات فاسد شونده هستند.
مزایای استفاده از سردخانه میوه:
سردخانه میوه مکان مناسبی جهت حفاظت از انواع میوه و سبزیجات هستند، نگهداری میوه در سردخانه سبب افزایش طول عمر آن می شود.
سردخانه ها در همه فصول قابل استفاده هستند، کشاورزان در زمان برداشت محصول مقادیر زیادی از آن را در سردخانه سبزیجات انبار میکنند، تا در فصل های دیگر که فصل برداشت محصول نیز خارج کرده و به فروش برسانند.
این کار علاوه بر اینکه نیاز افراد مختلف را فراهم می سازد سبب سود دهی برای کشاورزان نیز میشود.
برای استفاده از سردخانه میوه نکات و شرایطی باید رعایت شود، از این نکات می توان به:
کنترل دما و رطوبت، خود داری از قرار دادن دو محصول در یک اتاق، نظافت همیشگی برای جلوگیری از زنگ زدگی و... اشاره کرد.
نحوه قرار دادن میوه ها در سردخانه:
یکی از دغدغه های کشاورزان و فروشنده های میوه از قدیم الایام تاکنون نگهداری میوه و سبزیجات به مدت طولانی بدون تغییر ظاهر و خواص آن می باشد، علل خصوص بعضی میوه ها که بلافاصله بعد از برداشت آماده عرضه به بازار نیستند و نیازمند یک جای مناسب برای نگهداری می باشند.
از این رو تولید کنندگان محصولات برودتی شروع به تولید سردخانه ها کردند.
نگهداری میوه در سردخانه سبب می شود قیمت در بازار کنترل شده و از افزایش بی رویه قیمت جلوگیری شود.
هر کدام از میوه ها و سبزیجات از نظر فیزیولوژیکی برای نگهداری به دمای خاص خود نیاز دارند.
صنایع برودتی برای راحتی حال مشتریان عزیز برخی از دما و رطوبت میوه ها را در جدول زیر آورده است:
فراورده |
دمای نگهداری (°C) |
رطوبت نسبی (%) |
مدت نگهداری (روز) |
ملاحظات |
آلبا لو |
0 تا 1 |
95-90 |
||
آلو و آلو سیاه و شابلون |
-1 تا 0 |
90-80 |
35-7 |
بستگی به زیر رقم دارد |
انار |
3 تا 5 |
90-95 |
90-45 |
بستگی به زیر رقم دارد |
پرتقال پزتقال خونی |
5-7 4-7 |
85-90 90-95 |
45-80 20-55 |
|
توت فرنگی |
0 تا 2 |
85-90 |
3 - 6 |
پیش سرد کردن مهم است |
خربزه |
2-5 5-7 |
95 90 |
14 14-21 |
پیش سرد کردن مهم است |
خرما (تازه) |
0 |
8530-60 |
||
خرمالو |
-1 |
90 | 75 | |
زردآلو |
-0.5 تا 0 |
90-95 |
7-21 |
|
سیب: -لبنانی زرد -لبنانی قرمز |
1- تا 4 |
90-95 90-95 |
240-365 210-365 |
|
کیوی |
-0.5 |
90-95 |
90-120 |
به اتیلن و پوسیدگی خیلی حساس است |
گلابی: -کنفرانس -بارتلت(ویلیامز) -شاه میوه گلابی چینی |
0 تا 1 -1 تا 0 -1 تا 1 1 |
90 90 85-90 90-95 |
120-180 90 60 150-180 |
|
گیلاس |
0 تا 1 |
85-90 |
14 | |
لیمو: -سبز -رنگ یافته |
13-14 12 5-6 |
85-90 85-90 90 |
120-180 30-120 21-42 |
به پیتینگ حساس است به اتیلن حساس است |
نارنگی: -فراورده شمال کشور -فراورده جنوب کشور یافا |
4 تا 7 5 تا 7 8 تا 10 |
85-90 |
60-75 30-45 50--80 |
|
موز |
13-15.5 |
85-90 |
28 |
|
هلو |
-0.5 تا 0 |
90 |
14-21 |
به آسیب سرما حساس است |
هندوانه |
12-17 |
85 |
14-21 |
|
توت سیاه و توت قرمز | 0.5- تا 0 | 90-95 | 2-3 | |
نارگیل | 0-1.5 | 80-85 | 30-60 | |
زغال اخته | 2-4 | 90-95 | 600 | |
گلابی جنگلی | 0 | 90 | 21 |
میوه ها را به مدل های مختلف میتوان در سردخانه نگهداری کرد مثل خرد شده، کامل، پوره شده و...
دمای مورد نظر برای حفاظت از میوه های پوره شده یا خرد شده منفی ۱۲ درجه سانتی گراد است،
برای نگهداری طولانی تر می تواند ما را افزایش داد.
مناسب ترین سردخانه برای قرار دادن انواع میوه سردخانه بالای صفر می باشد.
برای جلوگیری از رشد میکروب در سردخانهها از لامپ های ویژه پرتوهای فرا بنفش استفاده می شود.
سردخانه سبزیجات و شرایط نگهداری:
برای حفظ سبزیجات در طولانی مدت میتوان از سردخانه های بالای صفر استفاده کرد، استفاده از سردخانه سبب عمر طولانی، افزایش کیفیت و حفظ خواص سبزیجات میشود.
کشاورزانی که در کار عرضه سبزیجات هستند میتوانند سبزیجات را به صورت تازه یا منجمد شده در سردخانه نگه دارند و در فصل فروش آن را با قیمت بیشتر در اختیار مردم قرار دهند.
همانند میوه ها انواع سبزیجات این شرایط نگهداری خاص خود را دارند که برخی از آنها در جدول زیر ذکر شده است:
فراورده |
دمای نگهداری (°C) |
رطوبت نسبی (%) |
مدت نگهداری (روز) |
ملاحظات |
آرتیشو(کنگر فرنگی) |
0 تا 1 |
98 |
≤42 |
پیش سرد کردن مهم است |
اسفناج |
-1 تا 0 |
90-95 |
7-14 |
سرد کردن با آب و/یا خلا مهم است |
بادمجان |
8 تا 12 |
90-95 |
7 |
رشد یافته است |
باقلا یا باقالی |
5 تا 7 |
90-95 |
7-10 |
|
بامیه |
7 تا 10 |
90-95 |
7-10 |
|
پیاز: -سبز(پیازچه) -خشک |
0 0 تا 1 |
92-95 65-70 |
10-14 90-180 |
پوشش پلیاتیلن داشته باشد هوادهی شود |
تربچه پاییزه |
1 تا 2 |
90-95 |
60-120 |
|
تربچه بهاره |
1 تا 2 |
90-95 |
14-21 |
|
ترب سیاه ترب سفید |
1 تا 2 0 تا 1 |
90-95 95-100 |
21-28 120 |
|
تره فرنگی |
1 تا 2 |
90-95 |
30-90 |
سرد کردن با آب و/یا خلا مهم است |
جعفری |
0 تا 1 |
90-95 |
30-60 |
پوشش پلاستیکی ترجیح دارد |
چغندر معمولی: -با برگ -بدون برگ چغندر قند: -با برگ - بدون برگ |
1 تا 2 1 تا 2
0 0 |
90-95 90-95
98-100 98-100 |
10-60 90-150
10-14 120-180 |
با پوشش پلاستیکی است |
خیار |
7 تا 9 |
95 |
70-94 |
به اتیلن حساس است |
ذرت (شیرین) |
0 | 95 | 7 |
سرد کردن آبی و/یا با خوراکی مهم است |
ریواس |
0 تا 1 |
90-95 |
14-28 |
|
زنجبیل |
13 |
90-95 |
180 | |
-دیر رس -زود رس سیب زمینی ترشی |
7 تا 10 10 13-15 |
90 90 85-90 |
270 21-556 120-150 |
به آسیب، روشنایی و گرما حساس است |
سیب زمینی (شیرین) |
13 تا 16 |
85-90 |
120-270 |
|
سیر (خشک) |
1 تا 2 |
65-75 |
42-49 |
|
شاهی |
0 |
95-100 |
14-21 |
سرد کردن با آب و/یا خلا مهم است |
شلغم |
1 تا 2 |
90-95 |
120-150 |
گردش هوا مهم است |
کاهو کاهو چینی |
0 تا 1 0 |
95-98 95-100 |
7-14 60-90 |
به اتیلن و CO2 حساس است |
کدو حلوایی |
10 تا 13 |
50-60 |
60-120 |
به اتیلن و رطوبت نسبی زیاد حساس است |
گوجه فرنگی: -رسیده(سبز) -نیم رس -رسیده |
13 تا 14 10 تا 13 6 تا 10 |
80-85 80-85 80-85 |
21-28 21-35 2 |
به آسیب و سرما حساس است |
مراحل ساخت سردخانه:
معمولا در ابتدای ورودی سردخانه اتاقک نگهبانی جهت تامین امنیت تعبیه شده است و بعد از آن مکان های مختلف مثل کابین بارگیری، کابین نگهداری، کابین تخلیه بار، پارکینگ خودروها و.... قرار گرفته اند.
اولین بخش بعد از نگهبانی معمولاً سوله قرار دارد که ارتفاع آن یک تا یک و سه متر از سطح زمین است و دارای سقف می باشد این سوله را سرد خانه سکو می نامند، که مناسب برای انتقال بار به سردخانه است.
مکان بعدی سردخانه، سالن آمادگاه است که میوه ها قبل از قرار گیری در سردخانه در آن قرار میگیرند، دمای آمادگاه منفی ۳۰ درجه سانتی گراد است.
میوه ها به منظور کاهش دمای اولیه در آمادگاه قرار میگرند و بعد از این که دمای آنها معتدل و مناسب شده و به داخل سردخانه منتقل می شوند. بخش دیگری در سردخانه وجود دارد به نام تونل انجماد که بهصورت اتاقکی با دمای ورودی منفی ۳۵ درجه طراحی شده است، این اتاقک بیشتر مناسب برای نگهداری مواد اولیه های صنایع غذاسازی مثل کالباس سازی است.
سالن سردخانه صنعتی معمولاً دارای ۱۰ اتاق است که هر اتاق ظرفیت خنک سازی ۵۰۰ تن محصول را دارد.
اندازه اتاق های سردخانه متفاوت است و بنا به نیاز خریداران قابل ساخت است.
هر یک از اتاق ها دارای دمای خاصی است و مناسب برای نگهداری محصولات مختلف می باشد.
برای ایزوله کردن کف سردخانه ها از قلوه سنگ، قیرگونی، ایزولاسیون، آجرچینی و عایق حرارتی استفاده میشود.
دیوارهای داخل سردخانه از دیواری فلزی بافاصله ۲۰ تا ۲۵ متر ساخته شده که بین آن دیوارها، عایق تزریقی مایع استفاده شده است.
همه اتاق ها دارای سیستم کنترل دما هستند تا دمای اتاقک ها همواره در مقدار ثابتی باشند و به کیفیت محصولات آسیبی وارد نشود.